Sprawdzianem dla polskiego przewodnictwa było seminarium na temat skutków gradacji kornika drukarza w lasach. Trzydniowe seminarium (25 - 27 czerwca) w Białowieży zostało zorganizowane przez Ministerstwo Środowiska we współpracy z Lasami Państwowymi. W spotkaniu brały udział osoby z  państw Europy Środkowo-Wschodniej, które, podobnie jak Polska, borykają się z problemem kornika drukarza w lasach.

Seminarium zostało połączone z sesją terenową w Puszczy Białowieskiej. Uczestnicy mogli obejrzeć pięć różnych powierzchni dotkniętych gradacją kornika drukarza. Były to obszary różniące się formą ochrony przyrody, fazą gradacji, czy też podjętymi wcześniej działaniami z zakresu hodowli lasu, np. przebudowa drzewostanu.

Do Białowieży zjechali się eksperci, zajmujący się na co dzień leśnictwem: praktycy, naukowcy oraz przedstawiciele leśnej administracji. Zainteresowanie tematem i potrzeba merytorycznej dyskusji okazały się ogromne. Eksperci mieli okazję przekonać się o skali gradacji oraz o trudnościach związanych z zarządzaniem obiektem o tak wysokiej złożoności i różnorodności obowiązujących na nim form ochrony przyrody.  

W części panelowej prezentacje wygłosili eksperci z sześciu państw europejskich: Czech, Słowacji, Niemiec, Chorwacji, Łotwy oraz Polski. Okazuje się, że problemy, z którymi borykają się leśnicy z różnych krajów są bardzo podobne. Wszyscy wskazywali zgodnie na zmiany klimatu, jako przyczynę  narastania problemów z kornikiem drukarzem w lasach. Suche lata i pojawiające się okresowo huragany osłabiają drzewostany, czyniąc je bardziej podatnymi na inwazje szkodników owadzich.
Podobne są także metody monitorowania i ograniczania nadmiernej populacji korników. Wszędzie realizuje się zabiegi ochronne zgodne z zasadami sztuki leśnej: usuwanie zasiedlonych świerków, stosowanie drzew pułapkowych oraz sztucznych pułapek feromonowych.

– Pokazanie obecnej sytuacji i dramatycznych zmian, jakie zaszły wskutek gradacji kornika drukarza, oraz przedstawienie proponowanych przez leśników rozwiązań, zwłaszcza tych dotyczących regeneracji lasu na terenach poklęskowych, ma duże znaczenie. To okazja, aby udowodnić, że stan faktyczny jest inny od tego, który widzimy w mediach. Takich wizyt i warsztatów z udziałem przedstawicieli nauk leśnych i przyrodniczych oraz praktyków leśników powinno być jak najwięcej – uważa Jan Tabor, naczelnik Wydziału Ochrony Zasobów Przyrodniczych w DGLP.

Dlatego podczas polskiej prezydencji w sieci Integrate+ priorytetem pozostanie utrzymywanie i wzmacnianie komunikacji wewnątrz sieci, a także poza nią, wśród różnych grup interesu i na zewnętrznych forach, jak Stały Komitet ds. Leśnictwa. Podczas najbliższych miesięcy będzie promowana  sieć, a także zakładane kolejne leśne powierzchnie demonstracyjne. Z użyciem nowoczesnego oprogramowania komputerowego będzie można przeprowadzać na nich symulacje dla różnych rozwiązań stosowanych w gospodarce leśnej, a także pokazać, że w lasach zarządzanych w sposób zrównoważony, przy zastosowaniu odpowiednich środków, możliwe jest realizowanie skutecznej ochrony przyrody, której najważniejszym celem jest zachowanie przyrodniczego bogactwa europejskich lasów.

Godzenie gospodarki leśnej z ochroną przyrody to stałe wyzwanie i nieodłączny element codziennej pracy wszystkich leśników. Zachowanie trwałości lasów z ich wielofunkcyjnością i bogactwem przyrodniczym gwarantuje szereg dokumentów, aktów prawnych i wytycznych.

Niestety, coraz częściej  przeciwstawia się ochronę przyrody gospodarce leśnej i postuluje konieczność wyłączania powierzchni leśnych z użytkowania. Takie podejście jest trudne do pogodzenia z koncepcją wielofunkcyjnego leśnictwa i nie zawsze idzie w parze z celami właścicieli lasów, zarówno tych prywatnych, jak i państwowych.  

Aby pomóc w budowaniu mostów między różnymi grupami interesu powołano do życia europejską sieć współpracy Integrate+. Dokumentem założycielskim, w którym po raz pierwszy spisano założenia do współpracy, była tzw. Deklaracja Praska, podpisana przez ministrów rolnictwa Czech i Niemiec w październiku 2016 r. w Pradze.

Nowo powołana struktura stała się płaszczyzną dialogu i platformą współpracy dla demonstrowania efektywności działań na rzecz ochrony przyrody zintegrowanych w ramach wielofunkcyjnej i zrównoważonej gospodarki leśnej. Zadaniem jej członków jest gromadzenie przykładów dobrych praktyk z uwzględnieniem zróżnicowanych uwarunkowań panujących w krajach europejskich i dzielenie się nimi między sobą i na zewnętrznych forach. Inicjatywa szybko otrzymała wsparcie Stałego Komitetu ds. Leśnictwa, organu doradczego Komisji Europejskiej, i stała się działaniem prowadzonym w ramach implementacji Nowej Strategii Leśnej UE.

Nadzór naukowy nad siecią objął Europejski Instytut Leśny [ang. EFI – European Forest Institute] z siedzibą w Bonn. Pełni on rolę Sekretariatu i wspiera członków w merytorycznych dyskusjach. Instytut nadzoruje także projekt tworzenia w Europie sieci leśnych powierzchni demonstracyjnych, tzw. marteloskopów (Marteloscopes), zakładanych w poszczególnych krajach w celu promowania integracji ochrony przyrody w ramach wielofunkcyjnej gospodarki leśnej, a także poprawy wymiany informacji między praktykami i naukowcami. Zakładanie powierzchni marteloskopowych i realizowanie na nich projektów i spotkań o charakterze edukacyjnym stało się dodatkowym działaniem realizowanym w ramach współpracy Integrate+.

Aktualnie do sieci należy 16 państw europejskich oraz Komisja Europejska (dyrekcje generalne KE odpowiadające za działania w zakresie klimatu oraz rolnictwa). Nadrzędnym celem jest wymiana doświadczeń, transfer wiedzy i najlepszych praktyk ponad granicami państw, a także budowanie potencjału zintegrowanej gospodarki leśnej i dzielenie się sprawdzonymi pomysłami i doświadczeniem. Siłą projektu jest integracja wiedzy naukowej i doświadczeń terenowych, a także wzajemne wsparcie członków i otwartość na dialog.

Jak zaznacza Thomas Haußmann z niemieckiego Ministerstwa Polityki Żywnościowej i Rolnictwa i jednocześnie pierwszy przewodniczący sieci Integrate+, założycielom sieci zależało na stworzeniu takiej platformy, na której spotkać mogliby się ekolodzy z leśnikami, na której można by rozmawiać o lepszej ochronie przyrody w lasach gospodarczych i tym samym przezwyciężać stare schematy myślowe, uczyć się od siebie nawzajem i dążyć do najlepszych rozwiązań.  

- Ważna jest także aktywność samych członków sieci – dodaje – tylko dzięki stałej aktywności i zaangażowaniu wszystkich przedstawicieli sieci możemy wykorzystać potencjał współpracy.